چندین روش متفاوت وجود دارد که افراد می توانند برای تغییر حالات هشیاری خود، استفاده از آن ها استفاده کنند. در این مقاله توضیحاتی در خصوص هیپنوتیزم، مدیتیشن یا مراقبه و خودهیپنوتیزم ارائه شده است. با ما همراه باشید.

هیپنوتیزم

از نظر بالینی یا پزشکی، هیپنوتیزم سطح دیگری از آگاهی است که برای درمان مشکلات روانی یا جسمی بکار گرفته می‌شود. در حین هیپنوتیزم، برای آرامش و رها شدن از افکار مزاحم، بخش آگاه مغز به طور موقت کنار زده می‌شود تا فرد متمرکز گردد. وقتی مغز ما متمرکز باشد، می‌توانیم از آن به صورتی قدرتمندتر استفاده کنیم. در هنگام هیپنوتیزم، فرد ممکن است تغییرات فیزیولوژیکی، مثل کند شدن ضربان قلب یا تنفس و افزایش امواج آلفا را تجربه کند. همچنین فرد ممکن است نسبت به پیشنهادات و اهداف خاص مثل کاهش درد، پذیراتر شود. در مرحله پس از پیشنهاد، درمانگر با استفاده مستمر از رفتار جدید، پیشنهاد را تقویت می‌کند. هیپنوتیزم در افراد مختلف، تاثیرات یکسانی ندارد. به عنوان مثال، در حالی که یک فرد احساس آرامش می کند، ممکن است فردی دیگر، تجربه ی متفاوتی داشته باشد. تحقیقات نشان داده است که هیپنوتیزم درمانی برای دردهای حاد و مزمن مفید است. در مطالعات معتبر، تاثیر هیپنوتیزم برای درمان دردهای مزمن مانند آرتریت روماتیسمی، درمان و کاهش درد در هنگام زایمان، کاهش علائم آلزایمر، کاهش اضطراب جراحی، کاهش تهوع و استفراغ در بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی، کنترل درد در طی مراحل دندانپزشکی، از بین بردن یا کاهش بیمارهای پوستی از جمله زگیل و پسوریازیس، کاهش علائم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر و کاهش درد در سوختگی‌ها ثابت شده است.

مدیتیشن

مدیتیشن شامل استفاده از برخی روش‌های آگاهانه است که به آرامش ذهن و بدن کمک می‌کنند. مراقبه یا مدیتیشن را می توان به عنوان تمرکز ذهن در اهداف معنوی یا آرامش تعریف کرد که باعث ایجاد عمق آرامش در فرد می شود. ممکن است برخی مراقبه را به عنوان تمرکز بر فعالیتهای خاص اشتباه بگیرند، درحالیکه مراقبه عملی است برای خلاص شدن ذهن از تمامی افکار (چه مثت و چه منفی) تا زمانی که تبدیل به یک تخته سنگ خالی شود. اینک، زمانی است که فرد می تواند تمام فعالیت های خود را متوقف کند و وارد یک آرامش درونی شود. امروزه مراقبه به عنوان یکی از مؤثرترین راههای رسیدن به آرامش درونی در نظر گرفته می شود. محققان معتقدند که در زندگی روزمره، افراد می توانند از طریق مراقبه، میزان استرس خود را کاهش دهند، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشیده و سبک زندگی سالمی را داشته باشند.

مقدمات خود هیپنوتیزم

اگر میخواهید خود هیپنوتیزم انجام دهید، کافیست یک جسم کوچک را برداشته و آنرا به نخ ببندید تا چیزی مشابه پاندول بسازید. حال آن را از بالا گرفته و به سمت چپ و راست نوسان دهید. روی پاندول تمرکز کنید و حین اینکه در حال تاب خوردن به چپ و راست است، تصور کنید که آن شی کوچک، بجای نوسان در جهت چپ و راست، در حال انجام یک نوسان دایره ای است. پس از لحظاتی، خواهید دید که شی بصورت دایره ای در حال نوسان است درحالیکه شما این کار را بصورت عمدی انجام ندادید.

چیزی که اینجا رخ داد، این است که شما با دادن فرمانهایی به ضمیر ناخودآگاه خود، باعث شدید که عضلاتتان بدون اینکه بدانید و حس کنید، در جهتی حرکت کند که حرکت دایروی ایجاد شود. تبریک عرض میکنیم! شما اولین آزمایش ساده ی خود هیپنوتیزم را انجام دادید. فرآیند خودهیپنوتیزم، مشابه آزمایشی است که انجام دادیم. با این تفاوت که شما به حالت ریلکسیشن عمیق تری فرو خواهید رفت (حالتی که ضمیر ناخودآگاه شما بر ضمیر خودآگاهتان غلبه خواهد داشت) درحالیکه شما هیپنوتیزم را انجام میدهید.

مراحل خود هیپنوتیزم

به جایی بروید که بتوانید تنها باشید و کسی نیز مزاحمتان نشود.

روی یک تخت یا مبل راحت، به پشت دراز بکشید.

چشمهایتان را بسته و شروع به تنفس عمیق کنید. هرچقدر تنفس شما عمیق تر باشد، در انجام خود هیپنوتیزم موفق تر خواهید بود.

تمرکز روی هرکدام از اعضای بدن را آغاز کرده و هربخش از بدن را در حالت آرامش و ریلکس تصور کنید. میتوانید یک هاله نورانی آبی را تصور کنید که در بدن شما در گردش بوده و با عبور آن از اطراف اعضای بدنتان، آنها را ریلکس میکند؛ مثلا روی دست راست تمرکز کرده و سپس عضلات آنرا شل کرده و همه توجه خود را معطوف به حس آرامش حاصل از آن کنید. شما میتوانید از عبارات و تلقین هایی نظیر “من اکنون درحال آرام شدن هستم” برای کمک به خود استفاده کنید. به همین شکل، تمرکز خود را روی اعضای دیگر برده و همه بدن خود را آرام و ریلکس کنید.

شما میتوانید آنقدر این عملیات را انجام دهید که واقعا حس کنید در حال به خواب رفتن هستید.

حال تصور کنید که یک بالن هلیوم به دست راست شما گره زده شده و میخواهد آنرا به سمت بالا بکشد. تصور کنید این بالن آنقدر بزرگ است که میتواند دست راست شما را تماما  بالا بکشد.

اگر تمرکز را بصورت صحیح انجام داده و به خوبی تخیل خود را با همه جزییات به کار انداخته باشید، کم کم دست راست شما بالا خواهد آمد.

از  خودهیپنوتیزمی برای تغییر باورها و عادات نیز استفاده می شود. اگر شما موفق شوید که آزمایش های قبلی را انجام دهید (حرکت دایره ای جسم کوچک و بالا رفتن یکی از دست هایتان)، با تمرنی و تکرار میتوانید خود را هیپنوتیزم کنید تا بتوانید آهسته و به تدریج  باورهای خود را تغییر دهید. برای مثال، اگر برای یک پرزنتیشن و یا سخنرانی گروهی استرس و نگرانی دارید، میتوانید خود را درحال سخنرانی تصور کنید درحالیکه کاملا با اعتماد به نفس هستید.

تصور کردن عکسها، یکی از قویترین تلقین هاست. اگر در ذهن خود، خود را چندین بار درحال سخنرانی کردن با اعتماد به نفس کامل تصور کنید، کم کم میتوانید در زندگی واقعی نیز همین کار را کرده و در سخنرانی مورد نظر با قدرت ظاهر شوید.

توصیه دیگر ما این است که صدای خود را ضبط کرده و پس از آن، با صدای خود مراحل ریلکسیشن و تلقینها را داشته باشید. بدین ترتیب میتوانید حین انجام خود هیپنوتیزم، تمرکز بیشتری داشته باشید.

شرایط خود هیپنوتیزم

شرایط ایجاد خصوصا اگر در اول راه هستید از کلیدی ترین موارد است. شرایط زیر برای انجام مدیتیشن، تمرینات ذهنی، خود هیپنوتیزم، و هر کار دیگری مفید و کاربردی است:

۱.اتاق باید نیمه تاریک باشد:

اگر اتاق روشن باشد چه مشکلی پیش میاید؟ نور به هیپوتالاموس می‌رسد و هیپوتالاموس در روشنایی به حالت هشیاری می‌رود. نور دقیقا مغز را به هوشیاری و امواج بتا می‌برد. چون به طور طبیعی بدن ما طراحی شده که با طلوع خورشید بیدار شود. و برعکس اگر اتاق خیلی تاریک باشد، ملاتونین ترشح می‌شود. ملاتونین هورمون خواب است. و در نتیجه خوابمان می‌برد. ولی اتاق نیمه تاریک حالت متعادلی است، روشنایی محیط نه باید باعث شود هیپوتلاموس ما را به سمت هشیاری ببرد و نه اینکه باعث شود هورمون خواب ترشح شود. چه اتفاقی در حالت نیمه تاریک می‌افتد به شکل طبیعی برای ما مانند شرایط نزدیک غروب است.  یک نور کم و خیلی ملایم به هیپوتالاموس این پیام را می‌رساند که وارد حالت آلفا شود و کم کم برای خواب آماده شود.

۲.مثانه خالی باشد:

نکته بعد این است که قبل از خودهیپنوتیزم حتما مثانه مان را خالی کنیم. دلیل آن غریضی است، زیرا وقتی مثانه پر است  امواج بتا در مغز تولید می‌شود و خود به خود پیام هایی از طریق نورون ها به مغز می‌رسد که باعث تولید امواج بتا می‌شود.

۳.حضور:

کاملا آگاه باشیم از اینکه دقیقا چه کاری را می‌خواهیم انجام بدهیم. یعنی بدانیم که دقیقا می‌خواهیم  یک تمرین خود هیپنوتیزم انجام بدهیم و سعی کنیم این آگاهی را در لحظه لحظه تمرین از یاد نبریم. حضور داشتن نیاز به تمرین کردن دارد، یعنی خود همین حضور را مدام تمرین کنیم. گاهی اوقات تا 10 دقیقه یادمان می‌ماند که این حضور را داشته باشیم اما بعد دوباره وارد شرایط خواب یا خیالبافی می‌شویم. ولی بعد باید تلاش کنیم تا آگاهیمان را حفظ کنیم.

۴.به بشت بخوابیم (رو به بالا یا همان طاق باز):

بهترین حالت این است که در تمرینات ترجیحا از بالش استفاده نکنید، ولی زیر سر نباید خیلی نرم و یا  خیلی سخت باشد.

۵.هیچ نگرانی نداشته باشیم:

میتوانیم دغدغه‌ها و مشغله های ذهنیمان را روی کاغذ بنویسیم. با این کار مغزمان را گول میزنیم و از آن ها رها می‌شویم. چون مغز مدام می‌خواهد به آن ها فکر کند که یادش نرود، با این کار به مغزمان اطمینان می‌دهیم که آن ها را جایی نوشتیم و ثبت شده اند. یک ایده دیگر این است که زمانی که یک فکر به سراغمان آمد یک نفس عمیق بکشیم. با دم و بازدم عمیق فکر را بیرون می‌دهیم. با اینکه این تکنیک ها و ایده ها ساده به نظر می‌رسند، اما نتیجه بخش و کاربردی هستند.